Encyklopedia Katolicka tom 12

Encyklopedia Katolicka tom 12

Tom 12: Maryja - Modlitwa

Tom 12 Encyklopedii Katolickiej wychodzi w 90. rocznicę założenia przez ks. Idziego Radziszewskiego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (od 2005 roku noszącego imię Jana Pawła II), a także odzyskania przez Polskę niepodległości. Pozbawiona przez ponad 140 lat tożsamości narodowej, szybko określiła swoje struktury państwowe w celu obrony suwerenności zagrożonej zwłaszcza przez bolszewicką Rosję. Podobnie Kościół katolicki odbudowywał lokalne struktury służące integracji wielokulturowego społeczeństwa w wolnej Ojczyźnie, wiążąc swoje nadzieje z pierwszym na terenach II Rzeczypospolitej uniwersytetem katolickim, który przyjął dewizę „Deo et Patriae”.

 KUL od początku swojej działalności powierzył się Najświętszemu Sercu Jezusa, obierając Je głównym patronem. Zakorzenioną w narodzie polskim praktykę kultu i nabożeństwa do Bożego Serca potwierdza Memoriał biskupów polskich* skierowany w 1765 roku do Kongregacji Obrzędów w sprawie uroczystego obchodu święta z własnym oficjum i formularzem mszalnym. W tym samym roku pap. Klemens XIII pozwolił je obchodzić w Królestwie Polskim i Arcybractwie Rzymskim, a pap. Pius IX w 1856 roku rozszerzył na cały Kościół. W 1928 roku pap. Pius XI ogłosił encyklikę Miserentissimus Redemptor poświęconą Sercu Jezusa w aspekcie obowiązku i konieczności zadośćuczynienia za wzgardzoną miłość Boga do człowieka. Na Serce Jezusa jako źródło miłości i miłosierdzia wskazywała hiszpańska zakonnica i mistyczka Menendez Josefa, będąca duchowym pomostem między Małgorzatą Marią Alacoque a Faustyną Kowalską. Miłosierdzie Boże głęboko obecne w objawieniu Bożym i życiu Kościoła znalazło swoich propagatorów zwłaszcza w Polsce. Po śmierci siostry Faustyny jego apostołem był ks. Michał Sopoćko. Praktycznym wyrazem miłości wobec bliźnich jest okazywane im miłosierdzie. W dwudziestoleciu międzywojennym jego przejawem były zgromadzenia zakonne mające w swej oficjalnej nazwie słowo miłosierdzie, a także liczne dzieła społeczne, z których wiele funkcjonuje do chwili obecnej, np. zakład dla niewidomych w Laskach, współtworzony przez ks. Marylskiego Antoniego.

Wiek XX w historii powszechnej i Kościoła był okresem wyjątkowego okrucieństwa systemów totalitarnych - komunizmu i faszyzmu. Skutek ich działania to rzesze bezimiennych i imiennych męczenników, których męczeństwo stanowiło szczególne wyznanie wiary. Ofiary faszyzmu - 108 męczenników II wojny światowej (świeckich i duchownych) beatyfikował w 1999 roku w Warszawie Jan Paweł II w czasie pielgrzymki do Ojczyzny. Świadectwem męczeńskiej śmierci zadanej Polakom przez komunizm jest nekropolia w Miednoje, gdzie spoczywa 6300 jeńców zamordowanych przez NKWD w 1940 roku.

Po zakończeniu II wojny światowej Kościół w Polsce, a więc także Katolicki Uniwersytet Lubelski, stanął przed problemem pełnienia swojej misji w warunkach narzuconego komunizmu. Dostrzegając ogromne zagrożenie tego systemu dla szeroko rozumianej kultury chrześcijańskiej, biskup lubelski Stefan Wyszyński zainicjował opracowanie encyklopedii katolickiej. Przygotowanie tego monumentalnego wydawnictwa episkopat Polski zlecił w 1948 roku naszemu Uniwersytetowi. W 1970 roku Senat Akademicki KUL zatwierdził Międzywydziałowy Zakład Leksykograficzny, który we współpracy z Towarzystwem Naukowym KUL realizuje to dzieło. W okresie powojennym Uczelnia była kuźnią inteligencji katolickiej, a także miejscem formacji intelektualnej znacznej części przyszłych członków episkopatu Polski, m.in. kard. Henryka Gulbinowicza, abpa Bolesława Pylaka, bpa Mazura Jana, abpa Ignacego Tokarczuka, a także Stanisława Nagiego, mianowanego w 2003 roku przez Jana Pawła II arcybiskupem i kardynałem.

Wyjątkowym wydarzeniem religijnym i patriotycznym w powojennej historii Ojczyzny były obchody Milenium i odbywająca się wówczas peregrynacja kopii cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Maryja bowiem od zarania dziejów państwowości i Kościoła w Polsce stawała zawsze obok swego Syna jako ikona ewangelicznej wierności i miłości maiki do swoich dzieci. Zatroskana i czuła, otacza opieką zwłaszcza każde poczęte życie. Macierzyństwo podkreśla wyjątkowe powołanie i misję kobiety nie tylko w wymiarze fizycznym, ale również duchowym. Znanym w Polsce miejscem czci macierzyństwa Maryi jest sanktuarium Matki Bożej Brzemiennej w Matemblewie (dzielnica Gdańska).

Zagadnienie duchowego macierzyństwa Maryi w Kościele wyeksponowane zostało w wystąpieniu prymasa Polski Stefana kardynała Wyszyńskiego podczas III sesji Soboru Watykańskiego II. Przychylając się do jego prośby, wyrażającej pragnienie wszystkich biskupów polskich, pap. Paweł VI po ogłoszeniu konstytucji Lumen gentium nadał Maryi tytuł Matki Kościoła.

Dokonujące się w świecie przemiany społeczno-polityczne i ekonomiczne spowodowały migrację ludności nie tylko ze wsi do miasta, lecz także poza granice własnego kraju. Masowość tego zjawiska była szczególnie widoczna w Polsce pod koniec 80. lat XX wieku i na początku obecnego stulecia. Konfrontacja migrantów z nową rzeczywistością często owocowała odrzuceniem wartości religijnych i postaw etyczno-moralnych. W związku z tymi problemami misyjność Kościoła przybrała nowy wymiar. Zachowując jako istotne misje ad gentes, prowadzi on w krajach, które zatraciły swoją chrześcijańską tożsamość, działalność ewangelizacyjną i reewangelizacyjną, zwłaszcza za pośrednictwem zgromadzeń zakonnych misjonarzy i misjonarek, a także pracę charytatywno-oświatową, np. dzięki misjonarkom miłości założonym przez Matkę Teresę z Kalkuty. W tej perspektywie wyjątkową rolę ma do odegrania młodzież, będąca zdaniem sługi Bożego Jana Pawła II nadzieją Kościoła, również w Polsce.

Niniejszy tom Encyklopedii Katolickiej zawiera ok. 1500 jednostek hasłowych, napisanych przez 382 autorów, reprezentujących 39 działów redakcyjnych.

ISBN: 978-83-7306-390-7
Lublin 2008
Ilość kolumn: 1588
Oprawa: twarda
Format: 200x255